Letnia Depresja

Ta Okrutna Moda

Larum zaczęło się, jak to zwykle bywa, od wpisu na Facebooku. A właściwie od narzekactwa. Mojego narzekactwa. Na co? Na „kondycję ubraniową” szanownych rodaków. W owym wpisie (zainteresowanych odsyłam tu) pozwoliłem sobie na kilka(dziesiąt) gorzkich słów dotyczących tego jak się ubieramy, jak wyglądamy i oczywiście tego jak pachniemy, bo nie od dziś wiadomo, że Polacy mają ogromny problem z higieną osobistą. Szczoteczka do zębów nadal jest wrogiem niemal śmiertelnym, nie wspominając o dezodorancie, czy zwykłym i banalnym mydle. Czystości boimy się niczym diabeł święconej wody. Szczególnie mężczyźni, bo dbanie o siebie jest nieustannie rozpatrywane jako słabość. Coś niemęskiego i nieistotnego. Równie mocno boimy się wyglądać porządnie i schludnie. Bo nie o modę tutaj chodzi. Słowo „Moda” zostało dosłownie ukrzyżowane w toku dyskusji. Postawione w roli ciemiężyciela, kapitalistycznego kieratu, do którego niemal przemocą chce się przywiązać biednego Polaka. A nie o awangardę, nie o trendy czy obsesyjne kupowanie nowych rzeczy tutaj chodzi. Problem dotyczy ubioru. Skompletowania dziennej garderoby, poprawność estetyczną i odnalezienie się w sytuacji, którą współdzielimy z innymi ludźmi. Można pomyśleć – tylko o ubranie? Ano właśnie. Ta podstawa, truizm życiowy, stanowi dla ogromnej grupy ludzi przeszkodę nie do pokonania.

Bloger ma problem. Ma problem, bo lato (jak co roku) okrutnie obnaża wszystkie nasze niedoskonałości. Upał sprawia, że w centrum miasta, które pełni funkcję stolicy kraju, nie do końca wiadomo, czy jest się na plaży, w czyimś ogródku działkowym, a może nawet u kogoś w domu, praktycznie w łazience z jedną stopą w sedesie. Z czym bloger ma problem? Ze wszystkim! Podła kreatura czyha na biednych mieszkańców, dyskredytuje ich walory, bo ma obsesję na punkcie mody. Okazało się dość szybko, że jestem „polaczkiem”, bo nic nie robię, tylko narzekam. Do tego „jaśniepanią” której poprzewracało się w głowie (tu śpieszę z wytłumaczeniem odnośnie pochodzenia, że żadna ze mnie arystokracja, ale zaledwie mieszczaństwo), ewentualnie „nienormalnym stylistą”, który z niewiadomych przyczyn rości sobie prawo do oceniania. Widać w tych komentarzach rozpaczliwą próbę zdeprecjonowania mojej wypowiedzi. Metody były różne, ale kierunek jeden i na dodatek dość ewidentny – zbanalizowanie problemu. Jak również, w imię zasady „oko za oko”, bezpośrednia krytyka mojej (jak i każdej innej podzielającej tę konkretną opinię) osoby. Rozumiem, że rzucenie inwektywą może niektórym przywrócić pewien złudny poziom komfortu życiowego, tak niesprawiedliwie przeze mnie zaatakowany. Ale to tylko chwilowa ulga. A problem jak był, tak nadal istnieje. Nie wspominając o tym, że skonstruowanie realnej obelgi przekracza niestety możliwości intelektualne większości użytkowników portalu Facebook.

„Styl Polaków jest tak samo zły, jak styl Niemców czy Anglików. Po prostu oceniając cały naród, od razu oceniamy to, co kiedyś było zwane ludem. Nie ma nic gorszego niż statystyczny Polak (Anglik, Niemiec…). Każdy pojedynczy przedstawiciel gatunku jest lepszy od statystycznego, bo u tego ostatniego znikają wszelkie cechy indywidualne. Dla mnie największą estetyczną tragedią są kurorty nad Bałtykiem w lecie. Wtedy Polka postanawia spełnić swoje marzenia. Cały rok była księgową, a teraz będzie Dodą. Nieistotne, że brylant w pępku z powikłaniami, a biała stylówa z palmą. Natomiast dużo dobrego widać u młodych ludzi w dużych miastach, takich JAK MY”

Michał Witkowski, Pisarz, Bloger, Entuzjasta Mody, Mistrz Metamorfozy

W Imię Wolności

Polak jest czupurny i nie lubi, jak mu się coś każe. Czekał na wolność kilka dekad, wolność nadeszła i on teraz z tą wolnością będzie robić to, co mu się żywnie podoba. Tak więc w imię wolności postanowił wyglądać najgorzej, jak to tylko możliwe. Bo mu wolno! Wolno mu w środkach komunikacji wciskać pachy ostatniej świeżości w twarze współpasażerów. Wolno mu wyjść na ulicę z fałdami tłuszczu wylewającymi się spod przyciasnych rzeczy. Wolno mu paradować z torsem na wierzchu po chodnikach samego śródmieścia. Wolno mu nosić brudne ubrania. Wolno mu odsłaniać wszelkie niedoskonałości ciała. Pryszczate plecy, siatki żylaków, wiszące brzuchy wypełnione letnim grillowaniem, popękane pięty, łupież sypiący się jak bożonarodzeniowa choinka, wygnana po świętach na balkon. Wolno mu śmierdzieć. Wolno mu być zaniedbanym. Wolno mu wszystko, bo takie ma PRAWO. Oczywiście, nie neguję tej wolności, ale wyjaśnijmy sobie parę rzeczy i zastanówmy się do czego prowadzi ta wolność?

Ubranie i wygląd są wizytówką każdej osoby, czy komuś się to podoba, czy nie. Gregory P. Stone stworzył teorię, mówiącą, że ubiór jest działaniem człowieka skierowanym na innych. Sens i istota ubioru ujawniają się dopiero w interakcji z drugą osobą. Pojawiają się tutaj dwa kierunki – intencja osoby, która zakłada konkretne rzeczy z konkretnego powodu i recenzja odbiorcy, a raczej odbiorców, bo rzadko przebywamy w tak kameralnych warunkach. W ten sposób możemy nawiązywać relacje, ustalać i rewidować role społeczne; jak i miejsca w hierarchii. Jedna z komentujących osób zarzuciła mi, że liczy się przede wszystkim wnętrze i inne cudowne przymioty, które każdy, z tak ogromną przecież troskliwością, pielęgnuje w sobie 25 godzin na dobę. Same górnolotne tematy: miłość, szacunek, braterstwo, uczciwość. Tak, z tego słyniemy na całym świecie. Zastanówmy się – czy kiedy dajemy komuś prezent, cenny drobiazg, albo nawet niedrogi podarek, czy owijamy je w gazetę? Nie. Czy robiąc codzienne zakupy kierujemy się tylko zawartością produktu? Również nie. Bo takie są ludzkie potrzeby. Lubimy ładne opakowania. Czemu więc sami nie chcemy się ładnie zapakować? Twierdzenie, że to wolność, jest bzdurą. To najzwyklejsze lenistwo. Abnegacja spowodowana tym, że nie wymagamy od siebie wzajemnego szacunku. Polacy nie mają już świadomości, co im wypada, a co nie. Upojeni wolnością, która daje im złudną wygodę, mogą wyjść w centrum miasta praktycznie w bokserkach i nie widzą w tym nic złego. Bo inni też tak robią, to o co właściwie chodzi? Wspomniany wyżej Gregory P. Stone twierdził, że ubiór stanowi najprostszą metodę komunikacji, o wiele szybszą, wydajniejszą i mniej absorbującą niż komunikaty werbalne. Nie sposób nie zgodzić się z tym twierdzeniem, bo zanim zdążymy „otworzyć usta”, żeby przedstawić swoją osobę, pierwsze co prezentujemy to właśnie ubiór. Jak traktować sytuację, w której jedyną wytyczną tego ubioru staje się bezrefleksyjna wygoda? Czy w takiej kategorii możemy mówić o szacunku dla innych, otoczenia, sytuacji? Raczej nie. Świat wygody ma zresztą jeszcze wiele nieodkrytych lądów. Czy nie wygodniej byłoby nam realizować swoje potrzeby fizjologiczne wprost na ulicy? Przecież to najwygodniejsze (i bardzo naturalne) rozwiązanie pod słońcem, ale z jakiegoś powodu tak nie robimy. W dawnych czasach wygodą było wyrzucenie nieczystości przez okno, wprost na bruk, lub do rynsztoku, ewentualnie na czyjąś głowę. Dziś takie zachowanie jest społecznie nieakceptowalne. Przynajmniej teoretycznie, bo Polacy nie potrafią odróżnić (na przykład) lasu od wysypiska śmieci, a Państwo zamiast kazać i karać nieustannie prosi. Biorąc po uwagę, że wygląd jest komunikatem tożsamości, tożsamość Polaków jawi się bardzo przygnębiająco. Należy tu również oddzielić intencję od interpretacji. Zakładając konkretne ubrania musimy mieć świadomość, że będą one różnie interpretowane przez otoczenie. Na ten proces nie mamy już wpływu. Nasze intencje mogą być często kompletnie niezrozumiałe, albo zinterpretowane nie po naszej myśli, a co za tym idzie, ich realizacja (czytaj „wygląd”) może zostać zrecenzowana przez otoczenie i (na przykład) zanegowana. To bardzo ważna informacja, bo daje do zrozumienia, że nie ubieramy się tylko dla siebie, a wręcz przeciwnie – ubieramy się przede wszystkim dla innych. W przeciwieństwie do komunikacji werbalnej, komunikat zawarty w ubraniu jest mało elastyczny. Wychodząc z domu jesteśmy najczęściej „skazani” przez cały dzień na wybory, których dokonaliśmy rano. Modyfikacja wizerunku w ciągu dnia jest możliwa, ale opiera się jedynie na detalach. I jakkolwiek te detale nie są istotne, to trzon pozostaje niezmienny. W trakcie rozmowy, owszem, możemy płynnie zmieniać percepcję naszej osoby za pomocą odpowiednich komunikatów, które dobieramy pod kątem rozmówcy. Zmiana ubioru wymaga jednak większych manewrów i jest najczęściej możliwa dopiero następnego dnia. Zasada pierwszego wrażenia funkcjonuje jednak niezależnie od naszej woli czy akceptacji tego zjawiska. Owszem, możemy naprawić szkody powstałe na skutek złego odbioru naszego wyglądu, ale nie zawsze jest to możliwe.

Selekcja moich ulubionych komentarzy. Zaznaczam, że wszystkie zostały udostępnione publicznie na portalu Facebook. 

Potęga Ubioru

Pracując jako personal shopper (osoba pomagająca innym w kompletowaniu garderoby lub przygotowaniu stylizacji na konkretne okazje), niejednokrotnie byłem świadkiem procesu, który udowadnia, jak ubiór potrafi zmienić życie człowieka. Powtarzam, nie chodzi tutaj o modę czy życie w trendach, ale o ubranie. Ubranie, które pasuje do sylwetki, charakteru i okazji tworząc z nimi harmonijną całość. Ciuchy które wdzięcznie ukrywają nasze mankamenty i podkreślają atuty, dają komfort bez ustępstw estetycznych. Ubranie, które zwiększa pewność siebie. Bo ubiór to potęga. Potrafi wpłynąć na osobowość, wydobyć z nas cechy, z których nie zdawaliśmy sobie sprawy. Odpowiednie kody i zasady zostały wymyślone (a raczej wyewoluowały i wyklarowały) po to, żeby łatwiej było nam się wcielić w konkretne role – na przykład ekspertów i specjalistów. Czy mielibyście zaufanie do lekarki w poplamionym kitlu? Do prawnika z dziurą na łokciu? A nawet do sprzątaczki, która ma brudne dłonie, albo opiekunki w ginekologicznej spódniczce? Nie – bo ubiór i wygląd są pierwszym sygnałem, który przekazuje, że przykładamy się do naszych życiowych ról i jesteśmy kompetentni.

Wierzę w moc ubrań. Wielokrotnie widziałam, że zmiana stylu to tylko pierwszy krok i wstęp do dalszych zmian. Podczas jednego z projektów dotyczącego stylu biznesowego, jedna czerwona marynarka zdziałała cuda. Bezrobotna kobieta stojąc przed lustrem w nowych ubraniach stwierdziła, że dzięki nim wierzy, że ona również może osiągnąć sukces, bo wygląda jak kobiety, którym zawsze zazdrościła przebojowości. Zaczęła robić zaproszenia. Przepiękne. Zrobił się z tego całkiem niezły biznes. Inna klientka po metamorfozie poczuła się tak dobrze, że postanowiła doświadczać nowych rzeczy, uczyć się i podróżować. Skończyło się to wielkim love story po 40tce. Nie lubię metamorfoz, których powodem jest tylko i wyłącznie próżność, bo nie ma w tym nic prawdziwego. Gdy wynika z głębszych potrzeb faktycznie ma moc wpływania na całe życie.

Monika Jurczyk, Personal Shopper, Doradca i Szkoleniowiec do spraw kreowania wizerunku

Narzekactwa nigdy dość, prawda? A ilu z was narzeka na to, że nie może znaleźć lepszej pracy, że szef was nie szanuje, że nie macie znajomych, że nie prowadzicie ciekawego życia, albo nie macie partnera? Urok osobisty, wiedza i dobry charakter rzadko obronią się same. A wystarczy codziennie, przed wyjściem z domu spojrzeć w lustro i zastanowić się, tak szczerze, w samym środku siebie – czy na pewno wyglądam jak osoba, którą jestem, lub którą chciałbym być? Czy prezentuję się jak ktoś, kto zasługuje na awans? Czy mój wygląd jest w stanie zainteresować inną osobę? Myślenie, że cechy wewnętrzne wystarczą, jest utopijne. Życie człowieka opiera się na równowadze. A równowaga to zgodność wyglądu zewnętrznego z tym, co siedzi w naszych głowach i sercach. Zanim jednak dotrzemy do tych wszystkich fantastycznych cech charakteru, do tej całej porywającej wiedzy i intelektu, najpierw patrzymy na to, jak kto wygląda.

Przyzwoitość, Rozsądek, Charakter

Nie ma potrzeby, żeby każdy żył modą i ekscytował się nowymi trendami, albo awangardowym wizerunkiem. Zresztą, nikt tak nie doceni przeciętności, jak osoba lubiąca modny wygląd – szare tło daje przecież doskonałą możliwość przy eksponowaniu własnej kreatywności. W tym przypadku nie chodzi jednak o modę czy stylizację (zainteresowanych tematem stylizacji zapraszam na Qelement, dla którego opisywałem już kiedyś to zjawisko), ale o ubieranie się i świadomość własnego ciała. Odrobina rozsądku podpowiadająca, że przy rozmiarze 44, są inne rozwiązania, niż mikro-szorty zatrzymujące krążenie w udach. Jeśli nie mamy czasu dbać o stopy, albo po prostu nie chce nam się tego robić, to nie powinniśmy eksponować pięt przypominających fakturą kratery na Marsie i paznokci, którymi można pielić rabatki. W ostateczności lepiej już założyć skarpety do sandałów. Moda modą, można z tym polemizować, myśląc o stylu, ale z dwojga złego już lepsze są te nieszczęsne skarpety, niż stopy na widok których odechciewa się żyć. Sam noszę japonki tylko na basenie, bo wiem jakie spustoszenie uczyniło noszenie glanów przez kilka bitych lat, nawet w letnie upały, kiedy miałem głupie naście lat. Trudno, takie są konsekwencje pewnych decyzji i zwykła, ludzka przyzwoitość. A przyzwoitości nam brakuje, bo wymaga ona wysiłku i charakteru. Ubiór to również proporcja. Jeśli zakładacie szorty niczym dżinsowe figi, to pomyślcie, czy nie zakryć trochę góry. Jeśli wybieracie bluzkę z dekoltem do pępka, to może fajnie ją sparować z przewiewnymi spodniami palazzo. Panowie, jeśli nie możecie żyć bez japonek, to odkrywając stopy, pomyślcie, czy potrzeba jeszcze dodatkowo odsłaniać łydki, uda i bicepsy. Jak chcecie prężyć bicki w wyciętych podkoszulkach, zastanówcie się, czy ktoś (poza wami) chce oglądać wasze chaszcze. Pomyślcie o żywopłocie, nie trzeba go równać z ziemią, ale można go odrobinę przyciąć. Każdy element garderoby i wyglądu da się ograć. Do każdego ubrania istnieje wytrych, który osłabi jego dwuznaczne elementy. Podobnie jest z sylwetkami – każdą można ubrać na wielu poziomach, od zwykłej schludności, aż po modowe szaleństwo. Internet jest pełen inspiracji. Wystarczy znaleźć odpowiednią stronę i – najzwyczajniej pod słońcem – nauczyć się czegoś nowego. Bo sztuka ubierania się wymaga nauki. A jedynym wytłumaczeniem dla niechęci w stosunku do nauki jest lenistwo. Pewnie, łatwiej jest się tym nie przejmować, ale tu pojawia się kolejna kwestia. Wiele osób pisało komentarze „niech każdy nosi, co mu się podoba – jego sprawa, nie liczy się wygląd, liczy się wygoda”. Przykro mi, ale nie mogę się zgodzić z takim tokiem rozumowania. Owszem, możemy z tego zrezygnować, ale dlaczego nie pójść o krok dalej? Skończmy z durnymi zwrotami „dzień dobry, do widzenia, proszę, przepraszam czy dziękuję” – tak też będzie wygodniej. Zamknijmy muzea i galerie, nie czytajmy książek, prasy – skoro nie mamy czasu na kulturę osobistą (a ubiór to jej fundamentalny element), to po co nam kultura wysoka? Wystarczy kilka tandetnych programów w TV i parę brukowców. Ot, wygodne i bezproblemowe życie. Przecież tak jest łatwiej i wygodniej! A myślenie jest takie przereklamowane…

Nie wiem nawet, czy coś takiego istnieje. Podobnie jak styl Czechów czy Francuzów. Że Francuz to w berecie i z bagietką, a Czech z kuflem piwa i wąsami? Owszem, pojawiają się lokalne mody, ale zbyt wiele tu czynników, żeby wydobyć jeden konkretny nurt. Jak różne są środowiska, tak i style. Tak już całkiem ogólnie, trochę mnie męczy ta nasza polska dwubiegunowość. Że albo będzie zachowawczo, albo totalnie wybuchowo. Rzadko kiedy jest coś pomiędzy. Bardzo często słyszę opinię, która sprawia, że nóż się w kieszeni otwiera. A mianowicie, że styl zależy od zasobności portfela. To jest bzdura, w którą sporo Polaków z tajemniczych powodów wierzy. Więc jak mam bluzeczkę z napisem Dior, to mam styl. A jeszcze jak pani z telewizji ma taką samą, to już szczyt rozkoszy. Istnieją w Polsce ludzie, którzy mnie inspirują. Ale to raczej garstka znajomych niż uliczny tłum. Nie chodzi o to, że „polska ulica jest szara i nudna bla bla bla”. Odnoszę wrażenie, że jesteśmy potwornie oceniającym narodem. Taksujemy wzrokiem każdego, kto choć trochę się wyróżnia. Tak jakbyśmy nigdy nie wyrośli z czasów podstawówki, gdzie taki piórnik był na topie, a inny obciachowy. Więc na wszelki wypadek zaczynamy od siebie i staramy stopić jak najlepiej z resztą. Dlatego tak lubię obce ulice, chociażby berlińską. Tam nie ma żadnych zasad, spotkam i panią zakorzenioną na zawsze w latach dziewięćdziesiątych, i pana, który nie zmienia fryzury od czasów głębokiego NRD, i dziewczynę przebraną za czarnego anioła. A jedyną osobą, która się na nich gapi, jestem ja. Może brakuje nam tego luzu, bo czujemy absurdalną powinność, żeby coś udowadniać? Zaznaczam, że pisałam o ludziach ubranych. Ominęłam szerokim łukiem najbardziej rozbudowaną tego lata grupę jednostek męskich pogardzających okryciami górnej połowy ciała, występujących zarówno na łonie natury, jak i w miastach, szczególnie w porze obiadowej.

Harel, Blogerka, Promotorka Polskiej Mody, Muzyk

Wymówki, Wymóweczki…

Tak więc bloger ma problem, napisał kilka gorzkich słów i nagle, niczym deus ex machina, ujawniły się nasze okrutne i skrywane pod maską nonszalancji kompleksy. Jest problem, bo ktoś zauważa problem. Co ciekawe nie pojawił się sprzeciw, że ów problem nie istnieje. Praktycznie nikt nie napisał, że plotę bzdury, że nie mam racji, albo że wymyślam farmazony. Oprócz dość rozsądnych głosów, że mogę być zbyt radykalny w swoich osądach (tak – jestem, przyznaję, nigdy tego nie ukrywałem i bardzo mnie ten stan cieszy, bo właśnie dlatego macie okazję czytać to, co mam do przekazania) zaczęła się walka, dosłownie, o „wolność” i „wygodę”. O jakąś przedziwną wypadkową liberalizmu, która kompletnie nie przystaje do naszego mentalnego konserwatyzmu, idącego często w stronę niewiarygodnej wręcz ciasnoty umysłowej. Niestety, oswoiliśmy się z bylejakością, zaczęliśmy ją traktować jako dobro nabyte, a nawet zdobyte. Jako wartość dodaną do miłego, teoretycznie bezproblemowego (bo z praktyką to ma niewiele wspólnego) życia. Niestety, to nie my zdobyliśmy tę mitologiczną wolność wyglądu, ale ona zdobyła nas. Zalewając nas falą tanich sieciowych i bazarowych ubrań, z której nikt nie nauczył nas korzystać. Nawet jeśli pojawiały się takie próby, choćby działalność magazynu Twój Styl w latach 90., o której wspomina Karolina Korwin Piotrowska w swojej książce Ćwiartka Raz, to najwyraźniej było ich za mało. Nie wspominając o tym, że nawet najpopularniejszy magazyn jest niszowy w skali całego kraju i społeczeństwa. Ale gdzieś z tyłu głowy, mamy jeszcze resztki świadomości, że ta cała wolność wyrządza nam większą krzywdę, niż nam się wydaje. Więc reakcja jest równie emocjonalna jak mój wpis. Wolność daje nam złudne poczucie, że nie podlegamy krytyce, że ubiór i wygląd nie mają realnego wpływu na życie. To jakaś dziwna poprawność polityczna, która działa niestety w jedną stronę. Nie wolno zaatakować Polaka-szaraka, bo ten jest biedny i uciśniony. Ale sam Polak-szarak dzień po dniu wiesza psy na każdym, kogo upoluje w Internecie, nie szczędząc najgorszych komentarzy, jakie może wymyślić ludzka, wyjątkowo podła natura. Polak-szarak zna się na wszystkim, a już na pewno na modzie i wizerunku. Więc szafuje wyrokami: kto wygląda jak idiota, kto jak pedał, a kto jak dziwka. Zapominając przy okazji o tym, że to nie w Internecie, ale przede wszystkim w codzienności byliśmy, jesteśmy i będziemy oceniani, właśnie na podstawie naszego wyglądu. Oczywiście, każdy ma od razu milion wymówek – brak pieniędzy, brak czasu. Same braki – w życiu, w uzębieniu, na półkach, zarówno w łazience, jak i w salonie. Wszystkiego nam brak, nawet czasu na umycie dłoni. Ewentualny nadmiar może wystąpić jedynie w kilogramach i zmartwieniach. A tak, przepraszam, niektórym jest dobrze z otyłością, a inni mają problemy ze zdrowiem. Dwa hasła, które regularnie pojawiają się przy podobnych dyskusjach. Jeśli ktoś chce, albo musi mieć tak zwany „plus size” to niech się nauczy ubierać swoją sylwetkę. Ciężar absurdalnych komentarzy dosłownie zwala z nóg: „a co ma założyć biedna, otyła dziewczyna w lato?”. No nie wiem? Pomyślmy… Pętle na szyję? To absurd, zupełnie jakby kuse spodenki i przepaska na biust były jedynym możliwym rozwiązaniem. A na co harowały całe pokolenia projektantów mody? Po co wymyślono tyle fasonów, tylko krojów spódnic, spodni, bluzek, koszul, sukienek? Prawda jest taka, że schludny wygląd, w miarę szczupłe ciało i czystość nie wymagają wielkich pieniędzy albo ponadludzkiego wysiłku. Nie stać cię na popularne sieciówki? No tak, nie ma wyjścia – zostaje niechlujstwo. Nie masz pieniędzy na karnet do siłowni? Faktycznie jogging w parku to bardzo droga impreza, a ćwiczenia w domu z Boską-Chodakowską to istny luksus. W sklepach nie ma twojego rozmiaru? Krawcowa to fanaberia bogaczy, a kupienie domowej maszyny i nauczenie się przerabiania ubrań (choćby ze sklepów z używaną odzieżą) to strata czasu. Dlatego lepiej wciskać się w przyciasne ciuchy, torturując zarówno siebie, jak i innych. Kolejną wymówką jest obrona mitologicznej męskości. Prawdziwy facet (czym jest nieprawdziwy facet tego nie wie nikt) powinien… No właśnie – wersje są różne, ale zawsze istnieje jakiś próg mówiący co mu „wolno” robić ze swoim wyglądem. I kiedy ten próg, zazwyczaj bardzo niski, zostanie przekroczony, to mężczyzna w oczach społeczeństwa staje się wręcz bezpłodny. Takie myślenie jest równie ograniczone, co komentarz jednego z czytelników, który napisał, że w lato jest gorąco, więc nie ma wyjścia i trzeba nosić japonki. Na moje pytanie o płócienne buty, dowiedziałem się, że nie pasują do każdego stylu. Drodzy Państwo, ja o sobie nie miałbym śmiałości powiedzieć, że mam jakiś styl, bo styl to przywilej garstki ludzi, którzy wkładają bardzo wiele pracy w swój ubiór, wygląd i zachowanie. Jest jeszcze promil, któremu to przychodzi naturalnie i takich osobników uważam za niezwykłych szczęśliwców, którzy instynktownie i niemal naturalnie potrafią dobrać ubrania tak, że zawsze wyglądają doskonale. Ale styl? Gust? Te elementy nie funkcjonują w życiu Polaków. To nie konkretny styl albo gust definiuje nasz kraj, ale kompletny brak tych składników. Zakładanie przyciasnych ciuszków, to żaden gust. To głupota i świadome, albo pół-świadome deprecjonowanie swojej osoby, świadczące o lenistwie. I ok, jeśli ktoś chce być niechlujnym leniem, to niech sobie nim będzie, ale po co przy okazji produkować potok bzdur o jakiejś kretyńskiej wolności czy wygodzie?

Niestety, większość polskich mężczyzn wciąż usilnie trzyma się stereotypów, w których każda inność, wykraczająca poza „etykietę koszulki polo i luźnych dżinsów” jest traktowana jako przejaw braku męskości. Panowie nie dbają o siebie z zasady, moda kojarzy im się ze zwariowanymi na punkcie ubrań babami i wtórującymi im w tym całym ubraniowym szale „pedałami” (tak, pedałami, z wydźwiękiem jak najbardziej pejoratywnym, bo jakże innym). Boją się codziennej pielęgnacji i schludnego wyglądu jak diabeł wody święconej, żyjąc chyba w przekonaniu, że podczas kąpieli zostawią w wannie wszystkie pokłady testosteronu (nad nieco większą wyobraźnią w stroju nie będę się rozwodzić, bo to już zabawa dla wytrawnych graczy). Przy tego typu podejściu, ich zagraniczni koledzy nie mieliby życia na polskich ulicach – biorąc pod uwagę to, na co sami na co dzień pozwalają sobie w dbaniu o własny wizerunek. Niestety, żyjemy w kraju sztywnych pojęć i braku tolerancji. Oczekujemy poklasku, a plujemy jadem jak opętani. Jak w starym porzekadle ze „źdźbłem w oku sąsiada” – nie widzimy w swoim belki i co gorsza lubimy nią jeszcze komuś „ostro przyjebać”.

Kamila Maria Żyźniewska, Redaktorka i Dziennikarka portalu Lamode.info, Stylistka, Filmoznawczyni

W kwestii wymówek pojawia się też zjawisko podwójnych standardów, dotyczących kobiet i mężczyzn. Te pierwsze są kulturowo i obyczajowo zobligowane do większej dbałości o swój wygląd i ubiór. Zaniedbana kobieta podlega zdecydowanie większej krytyce, niż zaniedbany mężczyzna. Bo ten może być niechlujny (nie mylić z nonszalancją) i może być trochę przybrudzony – te czynniki nadal mieszczą się w kategorii „męskości”. Bardzo archaicznej i jeszcze bardziej niepasującej do współczesnych czasów, a jednak ciągle aktualnej. Równouprawnienie w kwestii wyglądu nie istnieje, ale problem nie polega na zbyt wysokich oczekiwaniach w stosunku do kobiet, ale na zbyt niskich oczekiwaniach w stosunku do mężczyzn. Prosty przykład – nieogolone pachy kobiety wywołują o wiele większe kontrowersje, niż te należące do mężczyzny. Owszem, mówimy tutaj o dość sztucznych mechanizmach wytworzonych przez kulturę, bo tak naprawdę nie ma nic złego w owłosieniu per se. Nagle okazuje się, że panowie „mają prawo” eksponować swoje chaszcze, a panie „mają obowiązek” je golić. Pozostaje jednak pytanie: kto i jak kształtuje reguły, które rządzą naszym wyglądem? Tym bardziej, że wywołują on poczucie niesprawiedliwości. Odpowiedź jest prosta – to społeczeństwo decyduje jakie zachowania zyskują przyzwolenie, a jakie są piętnowane. Nie jest tutaj kwestią sam fakt golenia pach, bo zarówno mężczyźni, jak i kobiety, mogą uważać owe owłosienie za atrakcyjne i mają do tego prawo, ale właśnie podwójnego standardu, który nakazuje płciom konkretne i różniące się od siebie modele zachowań. Dlaczego mężczyzna może zdjąć w miejscu publicznym koszulkę, a kobieta nie? Dlaczego prawo działa na niekorzyść kobiety, która może też by chciała wygrzać i wywietrzyć cycki na letnim słońcu, w samym centrum miasta? Tak naprawdę ma do tego o wiele większe prawo, bo piersi są realnie pożyteczne, więc rozsądnie byłoby im dać więcej praw. Męski tors jest za to pozbawiony wszelkiej wartości, od kiedy polowania odbywają się w supermarketach, a nie w lasach. Ten dualizm jest bardzo charakterystyczny dla człowieka, bo ukazuje słabość jego zasad i rozumowania. Lubimy i bronimy rzeczy, które są dla nas miłe i wygodne. A taki jest właśnie brak myślenia. Męski tors jest „bezproblemowy”, bo w przeciwieństwie do piersi, nie został kulturowo sprowadzony do roli seksualnego gadżetu. To oczywiście koszmarne kłamstwo, powstałe na skutek setek lat trywializowania kobiecej seksualności. Owszem, jesteśmy więźniami sztucznych reguł, ale zapominamy, że to właśnie one świadczą o byciu człowiekiem. Każdy mężczyzna powinien sobie zadać wobec tego pytanie, na ile jest mu miły widok owłosionej kobiecej pachy, a następnie zastanowić się, na ile innym jest miły widok jego owłosienia? Skoro zgadzamy się na takie reguły, to dlaczego negujemy inne? Gdzie leży faktyczna granica między swobodą, a zasadami które należy szanować? I nie chodzi tutaj o to, żeby przyzwolić kobietom na paradowanie z biustem na wierzchu, ale żeby zabronić mężczyznom odsłaniania torsu w środku miasta. Zastraszające jest to, jak wiele ludzie tracą nie szanując pewnych reguł. Wyjazd na plażę, pójście na basen, nad rzekę, wycieczka na wieś właśnie dlatego miały kiedyś w sobie tyle uroku, bo pozwalały nam odpocząć od sztywnych zasad panujących w mieście. A pozwalając sobie na bylejakość najzwyczajniej przestajemy je doceniać. Obyczaje są sztuką nakazów i zakazów. Niestety, dla Polaków obyczaje stały się szarą strefą. Niedopowiedzianą przestrzenią, bez konkretnych wytycznych, konsekwencji i bez żadnej odpowiedzialności. Polak-szarak lubi szarą strefę. Wyzbywając się schludnego wyglądu wyzbywamy się w sobie tego co najcenniejsze – kultury. Umiłowanie „wygody” (rozumianej jako bylejakość) sprawia, że na własne życzenie usuwamy ze swojego życia zróżnicowanie, sprawiając, że jedyną przyjemnością staje się bliżej nieokreślona „wolność”. Szkoda tylko, że wolność bez reguł i nakazów jest słowem pustym jak wydmuszka i nie niesie w sobie żadnych wartości.

Gra Pozorów

Polacy są również mistrzami pozorów. Owszem, uznają wartość ubioru, ale muszą być do tego zmuszeni okolicznościami. Rozmowa o pracę, uroczystość rodzinna, święto, niedzielna wizyta w kościele, albo wycieczka do urzędu. Wtedy rodacy przywdziewają swoje źle skrojone garnitury i brzydkie sukienki, próbując podreperować codzienny wizerunek. Biorąc pod uwagę, jak wygląda ich normalny ubiór, więcej w tym kłamstwa niż szacunku dla okazji czy instytucji. Jeśli ktoś codziennie nasiąka bylejakością, nie jest w stanie później zrealizować założeń elegancji. Sytuacja jest bardzo analogiczna do płynności w porozumiewaniu się obcym językiem. Jeśli nie używamy go regularnie, to powoli zapominamy jego zasady i tracimy akcent. I nie pomoże tutaj okazjonalna rozmowa przeprowadzona dwa razy do roku. Nie da się nadrobić zaległości w chwilę. Co wtedy zostaje? Proste kłamstwo ubrane w tandetny garniak, który ma dowieść, że niby nie mam tego w nosie, że dbam o swój wizerunek. Następnie kilka okazjonalnych fotek na portal społecznościowy, a później już tylko poliestrowa codzienność z nadrukiem reklamowym i koszmarnym, rozklekotanym klapkiem.

Kolejnym elementem gry pozorów jest kompletna nieznajomość pojęcia jakości. Typowe dla Polaków jest bezmyślne trwonienie pieniędzy. Lepiej co pół roku kupić kolejną torebkę z plastiku, niż porządne skórzane akcesoria, prawda? Zresztą, o czym ja piszę – torebka? Zacznijmy od butów, które po trzech dniach noszenia wykształcają florę bakteryjną porównywalną do średniej wielkości szamba. To widać. A tym bardziej czuć. Jeśli ktoś myśli, że podobne zakupy to oszczędność, ten żyje w błędzie. Zajrzyjcie do swoich szaf, przedpokoi, pawlaczy. Policzcie, złotówka po złotówce, ile pieniędzy utopiliście w rzeczach, które służyły tylko jeden sezon, albo takich, których nigdy nie założyliście. A podróbki? Te wszystkie szałowe bluzeczki z logotypami migoczącymi w rytm syntetycznych dżetów, pretendujących do wielkiego świata, zaklinające rzeczywistość i dające złudzenie wielkich i kosztownych marek? Poliestrowa kradzież logotypu, dająca komfort życiowy? To jest metoda? Kiczowata szmata mająca świadczyć o statusie społecznym? Upiorna, tandetna dekoratywność, do której nijak nie pasuje fetor unoszący się spod pachy, to również nasza specjalność. Nie tak dawno temu, pewna blogerka zastanawiała się (słowo na wyrost, bo inklinuje zdolność myślenia, a w tym konkretnym przypadku jest to wątpliwe) nad  trendem noszenia dwóch torebek na raz. Nie zdawała sobie jednak sprawy, że taki trend istnieje w Polsce już od dawna. W jednej dłoni podróbka Louis Vuitton, a w drugiej sfatygowana siata z dyskontu, do której można schować drugie śniadanie i plotkarskie pisemko. Pastisz prestiżu. Ależ oczywiście, znów zapominam – Polak jest biedny i nie stać go na zakup dobrych jakościowo rzeczy. Bzdura. To jest pazerność. Kompensacja braków życiowych opierająca się na chwilowej zachciance. Stary i dobry fakt – ilość postawiona ponad jakością.

Co dalej?

I tu właściwie mógłbym skończyć ten felieton, ale tego nie zrobię, bo opisywana sytuacja ma według mnie jeszcze kilka innych, dość fatalnych skutków. Pierwszym z nich jest to, że narodowe rozchełstanie wpływa na kondycję mody autorskiej. Polacy nie troszcząc się o swój wygląd, ograniczają rozwój i funkcjonowanie projektantów na naszym rynku. Kupując rzeczy tanie, tandetne, często wulgarne, tworzą wspólnie atmosferę, w której wygląd zewnętrzny nie jest polem do żadnej kreatywnej rywalizacji, a raczej nieuzasadnioną fanaberią. A moda uwielbia rywalizację i deklaracje. Karmi się nimi i dzięki nim może funkcjonować. Nic więc dziwnego, że marki proponujące coś więcej, niż durną koszulkę z obscenicznym napisem, mają problemy z odnalezieniem się na polskim gruncie i z brakiem klientów. Skoro nie musimy się starać, to moda autorska przestaje być potrzebna. Koło się zamyka. Drugim problemem jest to, że każda osoba wybijająca się ponad średnią podlega społecznemu ostracyzmowi. Jakim prawem ktoś się wyróżnia? Czemu obnosi się ze swoją zamożnością, kreatywnością czy awangardowym strojem? Albo nie-daj-boże, uwaga użyję szokującego słowa, innością? Wielu moich znajomych, zarówno kobiet, jak i mężczyzn miewa z tym problemy. Owszem, ja też krytykuję wygląd innych, ale nie robię tego bezpośrednio. W przeciwieństwie do niektórych rodaków, którzy nie mają żadnego problemu ze wskazywaniem palcem i głośnymi komentarzami „jak ty kurwa wyglądasz”. Niestety, dodatkiem do tego wyciągniętego palca (a bywa, że i pięści) jest osoba, która nie prezentuje sobą niczego, poza frustracją wywołaną tym, że ktoś może mieć większe potrzeby (a bywa, że i możliwości) życiowe. Co ciekawe, wielu komentujących pisało, że „za granicą” też jest mnóstwo niedbałych i niestosownie ubranych osób. Tu zostały podane wszelkie możliwe destynacje, na każdym możliwym kontynencie. Cieszę się, że Polacy tyle podróżują, martwi mnie tylko, że z całej tej zagranicy nie czerpią najlepszych wzorców, ale te najgorsze, traktując je jako usprawiedliwienie dla swojej indolencji. A tak poza tym, drodzy Państwo, o czym my mówimy? Gdybym napisał, że stawianie się w jednym szeregu z Nowym Jorkiem, Singapurem, Berlinem czy Londynem jest „szaleństwem”, to mógłbym już w tej chwili szykować nową półkę, żeby postawić na niej nagrodę zdobytą w kategorii: „Eufemizm Dekady”. Przepraszam, ale z czym do ludzi? Do USA? Gdzie właśnie trwa 13. edycja Project Runway? My mieliśmy jedną i kto wie, czy nie o jedną za dużo. Do państwa, w którym o prestiżu projektanta świadczą regularne pokazy, a nie bycie lokalnym księciem windy i infantylnych fotek? Do tego kraju, gdzie kobiety nadal traktują niedzielne wyjście do kościoła, jako powód do założenia rękawiczek i kapelusza? Do Nowego Jorku, który jest stolicą mody, a styl jego mieszkańców jest ikoniczny? Serio, do tego miasta, po którego ulicach przechadzają się boskie kobiety z Advancedstyle.blogspot.com? Do Skandynawii, która definiuje jeden z najistotniejszych kierunków estetycznych w naszych czasach? Do pełnego awangardy Berlina? Do Hiszpanii, która jest autentycznie dumna ze swoich strojów ludowych, stanowiących inspirację dla dekad projektantów z całego świata? Do Londynu, który jest nieziemskim tyglem kulturowym? Ktoś ma naprawdę czelność i śmiałość, żeby porównywać Polskę do tych miejsc? Przepraszam, ale w głowie mi się to nie mieści… Przyznaję, jeśli chodzi o tupet, to nadal jesteśmy niedoścignieni na całym świecie, ale może trzeba to powtórzyć raz jeszcze, niemal jak krowie na rowie: Mój rodaku, jeśli wyjeżdżasz poza granice naszego kraju i dostrzegasz tam tylko rzeczy gorsze, mniej estetyczne, wtórne, małe, brzydkie, które w jakiś pokręcony i maksymalnie słaby sposób usprawiedliwiają twój niechlujny byt i twoją zapyziałą osobę, świadczy to tylko i wyłącznie o twojej trywialnej, niczym nieskrępowanej, niemal bydlęcej tępocie. Nie dość, że jesteś źle ubrany, to jeszcze głupi i krótkowzroczny. Bo wyjazd zagranicę to doskonała okazja, żeby zobaczyć na żywo, jacy ludzie potrafią być piękni i jacy są z tym pięknem szczęśliwi. Jacy są uśmiechnięci i radośni. W sklepach, w komunikacji miejskiej, na ulicach i w parkach. A teraz rozejrzyj się dookoła. Widzisz różnicę? Jeśli nie, to nie dlatego, że jej nie ma. To dlatego, że nie potrafisz jej dostrzec. Albo po prostu za wszelką nie chcesz tego zrobić.

Powoli umierają też subkultury. Dzieciaki wyglądają jak klony, odlane z jednej formy nie czują już żadnej potrzeby autoekspresji. Dlaczego? Bo nie mają żadnych przekonań. Jedyny manifest, który pozostał na koszulce, opiera się maglowaniu słowa „fuck” w coraz to bardziej absurdalnych wariantach. Zalewa nas fala wulgarnej unifikacji, pokolenie ludzi bez charakteru i odwagi, żeby samemu stanowić o swoim wyglądzie. Rodzice nie uczą już, jak ważny jest ubiór w życiu człowieka, dając pełne przyzwolenie na bylejakość. Co gorsze, brakuje w Polsce odgórnych wzorców. Pożal się Boże „elity” nie nadają żadnego tonu. Portale pokazują głównie sezonowe czupiradła, które wsławiły się zerową zawartością mózgu i moralnością na poziomie muszki owocówki. Celebrytki ubierają się na jedno kopyto, a celebryci… O tych lepiej nie wspominać. W cywilizowanych krajach odbywają się jeszcze wydarzenia, które pokazują pięknych, doskonale ubranych ludzi, do których wizerunku można aspirować. Bo aspiracja jest tutaj kluczem do sukcesu. Dzięki niej staramy się w życiu osiągnąć jak najwięcej. Zdobyć lepszą pracę, status materialny, bezpieczną przyszłość dla następnych pokoleń. I to nie jest aktualne odkrycie, tylko mechanizm, który działa od wieków. George Simmel w Filozofii Mody wskazywał zasadę opierającą się na odgórnym kierunku mody. Klasy uprzywilejowane definiowały wzorce ubioru, które podłapywały klasy niższe, ale niepozbawione aspiracji. Owszem, dziś sytuacja jest inna niż 100 lat temu – moda i ubiór pozornie zdemokratyzowały się. Nie zmienia to jednak faktu, że gwiazdy i celebryci, a nawet blogerki (co niektórych doprowadza do niekontrolowanego ścierania zębów w procesie zgrzytania), które przejęły rolę elit, nadal powinny nadawać ton w kwestii ubioru, bo ich powszechna rozpoznawalność niesie w sobie obowiązek moralny (przynajmniej teoretyczny) tworzenia wzorców godnych naśladowania. Niestety, Polacy zamienili życie kulturalne na pokazy mody i kilka średniej jakości festiwali. Nie ma już wielkich premier, nie ma gal i bali. Naszym żywiołem są festyny, celebryckie spędy promujące lody i rubaszne kabarety – polskie słodkie życie z plastikowym kubkiem wypełnionym piwem i kiełbasą z grilla w roli berła. Do tego obowiązkowe klapki i podkoszulek. Tanio, wygodnie, niechlujnie. Portret Polaka niemal codzienny. Wizerunek zbudowany ze słomy i błota.

„Idąc ulicami Warszawy nie widzę osobowości, nie czuję by ludzie chcieli się pokazać lub wyróżnić. Mało kto ma odwagę i wewnętrzną siłę żeby swoim strojem chcieć zwrócić na siebie uwagę i wybić się ponad przeciętność. W Warszawie czy w innych większych miastach i tak nie jest tak źle, bo zdarzają się wyjątkowo dobrze ubrani ludzie, którym wierzę, że to co mają na sobie jest ich, jest jakieś i odzwierciedla ich wnętrze. Nie są modni, nie podążają ślepo za trendami, bo nie na tym przecież styl polega. Mają klasę, podniesioną głowę, wyprostowany kręgosłup, pięknie ułożone włosy, zrobiony make-up i wewnętrzną siłę by się wyróżnić, pokazać siebie takimi jakimi są. Wystarczy jednak wyjechać nad morze podczas sezonu, gdzie mamy cały przekrój naszego społeczeństwa, by okazało się, że ze stylem nam zupełnie nie po drodze. Umiemy się tylko wzorować na innych, głównie tych z zachodu i na manekinach z popularnych sieciówek, ale i tak wyciągamy z nich najbezpieczniejsze rozwiązania. Zwykle tak by było jak najtaniej, jak najwygodniej i jak najskromniej. Wszystko jest nudne, zwykle szare lub bure, zupełnie nijakie. To chyba kwestia naszej kultury i mentalności. Jakiś kompleks który podpowiada, żeby nie wychodzić przed szereg. Wielka szkoda, bo Polacy są naprawdę piękni, ale zupełnie nie doceniają swoich warunków, przez co niestety zwykle wyglądają jakby im nie zależało na własnym wyglądzie.”

Kas Kryst, projektantka, założycielka butiku Młodzi Polscy Projektanci, tancerka

Nie wymagam od nikogo, żeby się ze mną zgadzał. Wbrew niektórym opiniom nie jestem szalony. Przynajmniej nie tak bardzo.Tu nie chodzi o kiwanie głową, czy negowanie opinii, ale o refleksję. Uszczęśliwianie kogokolwiek na siłę nie ma sensu i mam tego pełną świadomość. Jednak czymś innym jest uświadamianie. Piszę o tym zagadnieniu, bo lubię mieć czyste sumienie i uważam, że myśl przedstawiona na Facebooku wymagała rozwinięcia. Pamiętajcie tylko o jednym – swoją niedbałością zawsze dajecie innym przyzwolenie na ocenianie i krytykę. I to właśnie zrobiłem w moim wpisie na Facebooku. Zrecenzowałem wygląd Polaków. Zabolało? Na podstawie reakcji mogę stwierdzić, że tak. I to bardzo mocno. No cóż, może właśnie dlatego, że to jednak prawda?

Never Ending Freestyle Voguing

Tobiasz Kujawa

freestylevoguing@gmail.com